Vetten: wat is ‘goed’, wat is ‘slecht’?

Over vetten is het laatste woord nog niet gezegd. De angst voor vet zit er bij veel mensen in. Dat hoor ik bijna elke dag! Maar goede vetten zijn broodnodig voor een gezond leven. Wat zijn nu goede vetten en wat zijn slechte? Weet je niet meer de welke? Een overzicht!

Vet doet goed

Gezonde vetten, zoals pure extra vierge olijfolie, die ik als basisolie gebruik, hebben veel goede eigenschappen. Ze zorgen ook voor een betere smaak, geven een prettigere textuur aan je eten en bezorgen je langer een verzadigd gevoel. Maar goede vetten hebben ook veel belangrijke nutritionele eigenschappen: zo helpt vet je lichaam onder meer de vetoplosbare vitamines (zoals vitamine A, D, E n K) op te nemen en olijfolie is ook nog eens rijk aan zeer gezonde bio-actieve plantenstoffen!

Denk na over welk vet je koopt

Kies altijd olie van een goede kwaliteit (ongeraffineerde olie). Bovendien moet je steeds goed weten hoe je welk vet mag en kan gebruiken. Als je olie te hoog verhit, worden er transvetten gevormd die heel schadelijk zijn voor de gezondheid. Met de ene olie (olijfolie…) mag je zachtjes stoven, de andere mag hoger verhit worden (arachideolie, kokosolie…) en andere oliën (notenolie, koolzaadolie…) mogen dan weer niet verhit worden.

Omega 3 of omega 6?

“En hoe zat het nu weer met die essentiële vetten?”, wordt me regelmatig gevraagd. Er zijn twee vetten die we uit onze voeding moeten halen, die ons lichaam niet zelf kan aanmaken uit andere vetten: omega-3 en omega-6. Helaas is de balans in ons westers eetpatroon verstoord en krijgen we te veel omega-6 vetzuren binnen en te weinig omega-3. Uit deze essentiële vetten worden in je lichaam hormoonachtige stoffen gevormd. Een overmaat aan omega-6 vetzuren werkt ontstekingen in de hand, omega-3 werkt ontstekingsremmend. Het gaat dus –alweer- om het terugvinden van de goede balans. Waren we die dan kwijt? Toch wel: onze voeding zit vandaag boordevol omega-6 vetzuren en is arm aan omega-3. Zo aten we vroeger veel minder sterk bewerkte voedingsmiddelen en stonden de koeien in de wei en aten naar hartenlust het gras dat onder hun poten groeide. Zo kregen we alleen al in onze zuivel meer omega-3 vetten binnen. Nu is dit veel minder het geval. Tegenwoordig kan je wel zuivel en eieren vinden waar aandacht is gegeven aan aanwezigheid van voldoende omega 3.
Vette vis bevat sowieso veel goede 3 vetzuren. Zet daarom zeker 1 à 2 keer per week een vet visje op je bord, zoals sardientjes, maatjesharing, makreel…

Wat zijn de ‘slechte’ vetten?

Welke vetten vermijden we nu best? Eerst en vooral de transvetzuren, die je zo goed als altijd vindt in industriële koekjes en gebak. Maar ze zitten ook vaak in hartige voedingswaren zoals aperitiefkoekjes of diepvriespizza. Op de verpakking is het niet altijd eenvoudig om die te traceren, want het is helaas (nog) niet verplicht om te vermelden of voedingsmiddelen transvetzuren bevat. Als je op de ingrediëntenlijst geharde vetten of gehydrogeneerde vetten ziet staan, is de kans groot dat het product transvetten bevat.

En dan zijn er nog de verzadigde vetten. Zij hebben een negatief imago, maar ze kunnen een plaats hebben in een evenwichtig eetpatroon als je ze met mate gebruikt. Kokosolie, (geklaarde) boter en het minder bekende mycrio, een vetstof op basis van cacaoboter die je nog niet makkelijk in de kleinhandel vindt, zijn namelijk zeer stabiel en kunnen goed tegen verhitting. Zo gebruik ik graag extra vierge kokosolie in gebak omdat ik van de smaak houd, maar gebruik het niet als basisolie.

Alleen maar olijfolie?

Extra vierge olijfolie is, net zoals in de Mediterrane keuken, mijn basisolie, maar wissel ook af. Zo is walnotenolie een goede bron van omega-3 en walnootolie heeft een heel bijzonder aroma, dat heel lekker is op een salade (enkel voor koud gebruik!).

Een goede kwaliteit koolzaadolie is een ideale basis voor een dressing of voor een zelf gemaakte mayonaise. Ook lijnzaadolie, een superbron van omega 3, is een goed alternatief. Ik gebruik het niet zo vaak in mijn boeken omdat ik niet zo’n fan ben van de smaak van deze olie. En wie mij kent, weet dat smaak heel belangrijk is! Maar als je het lust, is het een zeer goede olie voor koud gebruik. En je kan natuurlijk ook wat lijnzaadjes of chiazaadjes toevoegen aan je yoghurt, ook deze zijn rijk aan omega-3 vetzuren.
Zonnebloemolie en saffloerolie raad ik dan minder aan aangezien dit rijke bronnen zijn van omega 6 en we daar meestal te veel van binnenkrijgen, zoals je hierboven kon lezen.